Vier keer per jaar wordt het tijdschrift Comeback aan de ± 1600 Nederlandse gedetineerden in het buitenland gestuurd. Stichting Dutch&Detained zit in de redactie met stichting Lawyers Across Borders, Bureau Buitenland van Reclassering Nederland en stichting Epafras. Twee keer per jaar schrijven wij een uitgebreid juridisch artikel.

Origineel artikel verschenen in Comeback nr. 1, 2024

Een (buitenlandse) veroordeling kan in sommige gevallen in de weg te staan van het verkrijgen van een VOG. Hieronder leggen we uit hoe het werkt.

 

WERKEN MET VOG

Wanneer heb ik een VOG Nodig?

Voor bepaalde beroepen heeft de overheid een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) wettelijk verplicht gesteld, bijvoorbeeld voor leerkrachten, gastouders, zorgverleners en taxichauffeurs. Ook voor vrijwilligerswerk, een visum, emigratie en sommige lidmaatschappen kan een VOG nodig zijn. Ook als er geen wettelijke verplichting is, kan een werkgever een VOG eisen. Of een VOG nodig is, vind je in de meeste gevallen in de vacaturetekst. Indien je twijfelt, vraag het dan na voor je gaat solliciteren.

Hoe wordt een VOG-aanvraag beoordeeld?

Justis is de screeningsautoriteit die kijkt of je strafbare feiten hebt gepleegd, en zo ja, of die feiten jou ongeschikt maken voor de door jouw opgegeven baan. Het stroomschema hiernaast toont de beoordelingsprocedure van Justis. Let op: Het stroomschema bevat de standaardprocedure. De regelgeving laat in sommige gevallen ruimte voor afwijking op basis van een individuele beoordeling.

 

1. Buitenlandse veroordeling bekend bij Justis?

Voor de beoordeling van een VOG kijkt Justis naar jouw Nederlandse strafblad en/of vraagt mogelijk informatie op in het buitenland. Hieronder leggen we uit op welke manier informatie bekend wordt bij Justis en wanneer een buitenlandse veroordeling wordt overgenomen op jouw Nederlandse strafblad.

A. Structurele uitwisseling vonnisgegevens

Lidstaten van de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk (VK) zijn verplicht om een onherroepelijke veroordeling van een Nederlander zo spoedig mogelijk door te geven aan Nederland, zodat het vonnis op jouw Nederlandse strafblad kan worden overgenomen. Let op: het gaat hier enkel om vonnissen die onherroepelijk (= definitief, geen hoger beroep meer mogelijk) zijn. Het uitwisselen van vonnisgegevens verloopt via het European Criminal Record Information System (ECRIS). Het systeem werkt nog niet vlekkeloos. In de praktijk komen sommige (met name zuidelijke) landen deze verplichting niet altijd na, of pas na lange tijd. Bij de beoordeling van een VOG-aanvraag kán Justis er voor kiezen om ECRIS ook nog uit eigen beweging te raadplegen, maar dit gebeurt niet standaard. Buiten ECRIS om vindt er met Noorwegen en Zwitserland uitwisseling van vonnisgegevens plaats. Op dit moment heeft Nederland geen structurele uitwisseling van vonnisgegevens met andere landen dan EU-lidstaten, het VK, Noorwegen en Zwitserland. Er is een sterke (politieke) wil om daar verandering in te brengen en met meer landen structureel vonnisgegevens te delen. Men wil voorkomen dat iemand die bijvoorbeeld in Thailand veroordeeld is voor ontucht met minderjarigen, in Nederland met kinderen kan werken. Naar verwachting zal Nederland in de toekomst met steeds meer landen vonnisgegevens uitwisselen, de mogelijkheden hiertoe worden momenteel onderzocht.

B. Rechtshulpverzoek

Maar óók als je buiten de EU, het VK, Noorwegen of Zwitserland veroordeeld bent, kan het zijn dat jouw veroordeling bekend wordt bij Justis. Bijvoorbeeld in het kader van een (eerder) rechtshulpverzoek, op grond waarvan het land van detentie jouw vonnis aan Nederland gestuurd heeft, waarna de veroordeling is overgenomen op jouw Nederlandse strafblad. Dit vindt in de praktijk niet vaak plaats.

C. Strafoverdracht

Een derde manier waarop jouw buitenlandse veroordeling in Nederland bekend wordt, is strafoverdracht. Indien je middels de WOTS of de WETS wordt overgebracht naar Nederland, wordt jouw buitenlandse veroordeling geregistreerd op jouw Nederlandse strafblad.

Conclusie

Belangrijk: het is dus niet met zekerheid vast te stellen of jouw buitenlandse veroordeling op je Nederlandse strafblad wordt overgenomen/bekend raakt bij Justis. Als JURIDISCH ARTIKEL je in een EU-lidstaat of het VK, Noorwegen of Zwitserland veroordeeld bent, is de kans wel groot dat jouw buitenlandse veroordeling op je Nederlandse strafblad staat.

 

2. Terugkijktermijn

Dit is de periode waarbinnen Justis onderzoekt of er strafbare feiten zijn gepleegd. De terugkijktermijn is afhankelijk van verschillende factoren

A. Leeftijd aanvrager

Tot 23 jaar is de terugkijktermijn twee jaar, boven de 23 jaar is dat vier jaar.

B. Strafbare feit

Voor bepaalde delicten geldt een afwijkende terugkijktermijn, bij zedendelicten wordt bijvoorbeeld onbeperkt teruggekeken.

C. Functie

Er zijn bijzondere termijnen voor specifieke functies, zo geldt er bijvoorbeeld voor taxichauffeurs een terugkijktermijn van vijf jaar en geldt een termijn van tien jaar voor functies met hoge integriteitseisen (bv. advocaten, beëdigde tolken en buitengewoon opsporingsambtenaren). Voor rechters geldt een termijn van dertig jaar.

VOG-CHECK: Op de website van Justis vind je de ‘VOG-check’, waarmee voor verschillende sectoren wordt aangegeven hoe waarschijnlijk het is dat er een VOG wordt afgegeven bij een bepaald gepleegd delict. Iemand die bijvoorbeeld is veroordeeld voor een drugsdelict, heeft een hoge kans om een VOG te krijgen voor een baan in de ICT, bouw en techniek, schoonmaak of detailhandel. WWW.VOGCHECK.JUSTIS.NL

 

3. Relevantie delict voor functie

Een VOG wordt over het algemeen niet afgegeven als de aanvrager een strafbaar feit heeft gepleegd dat relevant is voor de functie/taak waarvoor de VOG is aangevraagd. Dit gebeurt aan de hand van zogenaamde ‘screeningsprofielen’. Voor het beroep taxichauffeur zijn bijvoorbeeld verkeersdelicten (rijden onder invloed van alcohol of drugs, snelheidsovertredingen) opgenomen in het screeningsprofiel. Voor de functie van docent zijn zeden- en geweldsmisdrijven opgenomen in het screeningsprofiel.

 

4. Belangenafweging

Indien je binnen de terugkijktermijn een strafbaar feit hebt gepleegd dat relevant is voor de functie waarvoor je een VOG aanvraagt, vindt een belangenafweging plaats. Wat weegt zwaarder? Het belang van de aanvrager, of het risico voor de samenleving? Justis kijkt hierbij o.a. naar: hoelang geleden de feiten zijn gepleegd, de ernst van de feiten, het aantal relevante strafbare feiten, de leeftijd van de aanvrager, en de omstandigheden waaronder een strafbaar feit is gepleegd.

 

5. Zienswijze, bezwaar, beroep

Op het moment dat Justis van plan is om geen VOG af te geven ontvangt de aanvrager dit voornemen per brief. De aanvrager kan digitaal of schriftelijk reageren door een ‘zienswijze’ in te dienen, dat is een brief waarmee de aanvrager extra informatie kan indienen. Bij een definitieve afwijzing kan de aanvrager hiertegen bezwaar indienen bij Justis. Een ongegrond bezwaar kan uiteindelijk nog worden voorgelegd aan de bestuursrechter.

 

WERKEN ZONDER VOG

Ook zonder VOG is het mogelijk werk te vinden! Voor de volgende sectoren is een VOG meestal niet vereist: Retail, horeca, kunst, toerisme, muziek, bouw, schoonmaak en administratieve dienstverlening. In Nederland is er krapte op de arbeidsmarkt: er zijn veel openstaande vacatures. Met name in de horeca en de bouw is er een schreeuwend tekort aan personeel.

Werkbemiddeling

Kom je er zelf niet uit? Vraag om hulp! Veel gemeenten bieden gratis hulp aan exgedetineerden die op zoek zijn naar werk. Neem contact op met de gemeente waarnaar je terugkeert voor meer informatie over de mogelijkheden. Daarnaast zijn verschillende organisaties gespecialiseerd in werkbemiddeling voor ex-gedetineerden. Hulp varieert van cursussen arbeidsoriëntatie en sollicitatietrainingen tot het koppelen van ex-gedetineerden aan werkgevers.